Nội dung

Gia sư biên hòa chia sẻ một số thái cực đối lập trong thơ Nguyễn Khuyến

    Nguyễn Khuyến là một nhà thơ nổi tiếng, và là nhà Nho yêu nước, thơ của ông thấm đượm tình cảm lớn dành cho quê hương đất nước và tình cảm riêng sầu kín dành cho gia đình và người thân. Trong thơ ông không phải cái gì cũng tuân theo một chiều kích nhất định, mà nó luôn luôn vận động, luôn luôn tồn tại song song hoặc có lúc đối lập, Gia sư tại Biên Hòa Đồng Nai sẽ tìm hiểu một số thái cực đối lập trong thơ Nguyễn Khuyến qua một vài bài thơ cụ thể.
   Đầu tiên ta cùng tìm hiểu bài thơ đầu tiên, đó là bài “Thu điếu”:
   “Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
   Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
   Sóng nước theo làn hơi gợn tí
   Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
   Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
   Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
   Tựa gối buông cần lâu chẳng được
   Cá đâu đớp động dưới chân bèo”

nghi luan bai tho thu dieu cua nguyen khuyen
   Đọc bài thơ ta có thể hình dung ra được một bức tranh làng cảnh vùng quê Bắc Bộ điển hình, bình yên và đẹp đẽ, có sự xuất hiện của những sự vật điển hình như ao nước, thuyền câu bé, ngõ trúc, và ta có thể hình dung được sự xuất hiện của một lão nông giản dị, chất phác, tôi nghĩ rằng hai thái cực đối lập trong bài thơ này chính là tĩnh và động. Ao thu, chiếc thuyền câu, ngõ trúc vắng tênh là những sự vật tĩnh, sóng nước hơi gợn tí, lá vàng khẽ đưa vèo, cá đớp động dưới chân bèo là những sự vật động. cái tĩnh và cái động trong bài thơ này là những sự thể hiện nhẹ nhàng, chắc hẳn lòng tác giả phải an nhiên biết bao mới có thể nhận ra những điều đó, dù chỉ ra đây là hai thái cực đối lập, thế nhưng chúng lại có mối quan hệ đặc biệt, cái tĩnh sẽ làm nền cho cái động và ngược lại, cái tĩnh lặng sẽ làm nền cho những sự chuyển động dù cho là nhẹ nhất, và cái động ở những vật thể bé nhỏ sẽ làm nền cho cái tĩnh của cảnh vật cũng như cái tĩnh của tâm hồn con người.
   Thái cực đối lập thứ hai mà Trung tâm gia sư ở Biên Hòa muốn nhắc đến ở đây, nó được thể hiện trong bài thơ “Vịnh tiến sĩ giấy”:
   “Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai
   Cũng gọi ông nghè có kém ai
   Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng
   Nét son điểm rõ mặt văn khôi
   Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ
   Cái giá khoa danh thế mới hời
   Ghế tréo, lọng xanh ngồi bảnh chọe
   Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi”

tim gia su tai nha o bien hoa(1)
Nếu như ở bài thơ “Thu điếu”, hai thái cực đối lập xuất hiện đồng thời, thì trong bài thơ này, chỉ có một thái cực xuất hiện, đó là hình nhân Tiến sĩ giấy giả, thế nhưng ta nó vẫn giúp ta liên tưởng đến được ông Tiến sĩ thật. Tiến sĩ giấy ở trong bài thơ được làm từ những vật liệu đơn giản, rõ ràng mục đích làm tiến sĩ giấy là tốt, thế tại sao trong bài thơ này ta lại cảm thấy rẻ rúng như vậy. Tiến sĩ thật oai phong lẫm liệt, giỏi giang chừng nào thì tiến sĩ giấy lại giống trò hề, ấy mới biết được bản chất thi cử của nước ta thời đấy.
Những thái cự đối lập xuất hiện trong thơ Nguyễn Khuyến không phải ít, chúng có thể đan xen hoặc nâng đỡ nhau nhằm thực hiện được ý đồ nghệ thuật của tác giả.

Tôi là Trần Lai hiện đang là Co-Founder của Gia Sư Minh Trí. Trong blog của mình tôi chia sẻ các phương pháp học tập hiệu quả, các bài văn hay, thông tin về tác giả, tác phẩm để quý thầy cô, quý phụ huynh và các em học sinh tham khảo. Hi vọng sẽ giúp ích cho quý độc giả

Trần Lai

Các bài viết khác...